İnsan orqanizmində yığılan dəmirin miqdarı sağlam kişilərdə 4 q civarında olduğu halda, sağlam yetkin qadınlarda 2-2,5 qramdır. Bu fərqin səbəbi qadınlarda menstrual qanaxma ilə bədəndən dəmirin itirilməsidir.
Normal bir hamiləlikdə ümumi dəmir ehtiyacı təxminən 1 qram əlavədir. Bu miqdar körpənin ehtiyaclarını qarşılamaq və artan qan istehsalında istifadə etmək üçün qırmızı qan hüceyrələrinin dəmir ehtiyacı üçün istifadə olunur. Hamiləliyin ikinci yarısından sonra artan bu dəmir ehtiyacı gündə təxminən 6-7 mq təşkil edir. Ümumilikdə hamiləlik dövründə gündəlik dəmir ehtiyacı 30 mq-a çatır. Bu doza əlavə olaraq qəbul edilməlidir, çünki onu qida ilə qəbul etmək olmaz.
Pəhrizdə dəmirlə zəngin qidalar qırmızı ət və paxlalılardır. Qaraciyər ən çox dəmirlə zəngin qida olsa da, tərkibində yüksək miqdarda A vitamini olduğu və körpəyə zərər verə biləcəyi üçün məhdud miqdarda istehlak edilməlidir. Çay və qəhvənin yeməklə və ya yeməkdən dərhal sonra qəbulu dəmirin udulmasını azaldırsa, C vitamini dəmirin udulmasını orta hesabla 6 dəfə artırır. Məsələn, dəmir həbinizi portağal suyu ilə qəbul edə bilərsiniz. Süd məhsulları və ya kalsium əlavələri yeməklə qəbul edilməməlidir, çünki kalsium da dəmirin udulmasını azaldır.
Əslində, hamiləlik dövründə məhdud dəmirdən istifadə etmək üçün bir çox mexanizm yaradılır. Məsələn, gələcək ananın bağırsaqlarından dəmirin udulması artır. Yaxud, gələcək ananın dəmir səviyyəsi aşağı düşsə də, körpə parazit kimi hərəkət edir və ehtiyac duyduğu dəmiri udur.
Bütün bu qoruyucu mexanizmlərə baxmayaraq, hamiləlik dövründə artan dəmir ehtiyacını ana mağazalarından və ya qida ilə qarşılamaq çətindir və kifayət deyil. Qan həcmini artırmaq üçün ən böyük ehtiyac 20-ci həftədən sonra baş verir. Əgər hamiləliyin ikinci yarısından etibarən qanında dəmir səviyyəsi normal olan gələcək anaya əlavə dəmir verilməsə, onun qan dəyərləri sürətlə azalacaq.
Bu səbəblə, qan sayı dəyərləriniz normal olsa da və ya anemiyanız olmasa belə, 20-ci həftədən sonra dəmir preparatları (qan dərmanları) tələb olunur.
Əgər qan azlığınız varsa və bu anemiyanın səbəbi dəmir çatışmazlığı anemiyası olaraq təyin olunursa, hamiləlikdən əvvəl artıq istifadə etdiyiniz dəmir həblərini hamiləliyin əvvəlindən davam etdirməlisiniz.
Hamiləlik dövründə dəmir çatışmazlığı baş verərsə, körpə üçün artan risklər erkən doğum və aşağı doğum çəkisidir. Həmçinin, doğuş zamanı anemiyanız varsa, doğum zamanı qan itkisi qan köçürülməsini tələb edə bilər. Bir araşdırmada, hamiləlikdə anemiyanın doğuşdan sonrakı depressiya ilə əlaqəli olduğu ortaya çıxdı. Körpəniz ana bətnində qorunsa da, uzunmüddətli sağlamlıq riskləri yarana bilər.
Dəmir əlavələri (qan dərmanları) yan təsir olaraq qəbizliyə səbəb ola bilər. Hamiləlik artıq qəbizliyi artıran bir vəziyyət yaratdığı üçün bu mövzuda lazımi tədbirləri görməlisiniz. Və ya bu vəziyyəti həkiminizə söyləyə və daha az narahat olan dəmir əlavələrinə keçə bilərsiniz.
Xatırlamaq lazım olan başqa bir şey də odur ki, dəmir dərmanları nəcisinizi qara rəngə çevirə bilər.
Doğuşdan sonra 3 ay ərzində dəmir əlavələrinin davam etdirilməsi, doğuşdan sonrakı və hamiləlikdən əvvəl dəmir ehtiyatlarınıza çatmağınıza imkan verir.
