Bakı Şəhəri – Baku City

Bakı
Qısaca: Bakı Azərbaycan Respublikasının paytaxtıdır, Xəzər dənizinin qərb sahilində yerləşir. Qafqazın ən böyük şəhəri və ən mühüm mədəniyyət və ticarət mərkəzidir. Ölkənin ən şərqindəki və ən mühüm sənaye, ticarət və mədəniyyət mərkəzi olmaqla yanaşı, liman şəhəri kimi də əhəmiyyətlidir. Şəhərdə yaşayanların əksəriyyəti Azərbaycan türkləridir.

Bakı Azərbaycanın paytaxtıdır. Əhalisi 3,736,000 nəfərdən çoxdur (2010-cu il təxmini). Abşeron yarımadasının cənub sahilində, Bakı buxtasının əmələ gətirdiyi enli qövsdə yerləşir. Bakı buxtası Xəzər dənizinin ən qorunan limanıdır. Abşeron yarımadası həm də körfəzi şimaldan əsən güclü Həzri küləklərindən qoruyur.

Bakının tarixi qədim dövrlərə gedib çıxır. Şirvanşahlar dövründə (eranın XI əsri) paytaxt olmuşdur. Daha sonra monqollar tərəfindən işğal edildi, farslarla ruslar arasında əl-ələ keçdi və nəhayət, 1806-cı ildə tamamilə Rusiya ərazisi oldu. 1920-ci ildə Azərbaycanın paytaxtı oldu.

Bakının əhəmiyyəti Sovet İttifaqının ən böyük şəhərlərindən biri, neft sənayesi və idarəetmə mərkəzi olmasından irəli gəlirdi. Bakıda neftin mövcudluğu VIII əsrdən məlumdur. XV əsrdə dayaz quyulardan neft hasil edilməyə başlandı. Rumıniyanın Ploeşti yaxınlığında ilk neft işlərindən sonra 1872-ci ildə Bakıda müasir texnika ilə neft hasil edilməyə başlandı. 20-ci əsrin əvvəllərində dünyanın ən böyük neft yatağı olan Bakı 1940-cı illərə qədər Sovet İttifaqının ən böyük neft yatağı olub. Bununla belə, ehtiyatların çoxu artıq tükənib. İndi dənizin dərinliyinə gedib qazmaq lazımdır.

Bakı buxtanın ətrafında lay-lay ucalan şəhər görkəminə malikdir. “İçərişəhər” adlanan köhnə Bakı təpənin üzərində tikilib və divarlarla əhatə olunub. Divarlar və 27 m hündürlüyü olan XII əsrə aid tikili olan Qız qalası hələ də ayaqdadır. İç Şəhərin labirint kimi dar küçələri və köhnə tikililəri ilə maraqlı mənzərəsi var. Məscidlər, saraylar və türbələr, xüsusilə Sink Kale Məscidi və minarəsi, Şirvanşahlar Sarayı, Ədalət Sarayı (Divan Han) və Cuma Məşhəd Minarəsi köhnə tikililər arasındadır.

İnzibati fəaliyyətləri olan müasir şəhər kənarda inkişaf etmişdir. Ətrafdakı peyk sənaye şəhərlərində 500 mindən çox insan yaşayır. Svaylar və qazma platformaları üzərində qurulmuş neft məhəllələri də Xəzər dənizinin içərilərinə qədər uzanır.

Texnologiya sahəsində inkişaf; Neft emalı sənayesinin, neft-kimya sənayesinin inkişafında, xüsusilə neftin çıxarılması üçün lazımi avadanlıqların hazırlanmasında istifadə edilmişdir.

Bu ixtisaslara gəmiqayırma və təmir, elektrik maşınqayırma istehsalı, kimya, sement, parça, ayaqqabı və yeyinti sənayesinin əlavə edilməsi ilə Bakı iri sənaye mərkəzinə çevrildi.

Aparıcı mədəniyyət və təhsil mərkəzi olan Bakıda universitet və bir çox ali təhsil ocaqları var. Neft və kimya sənayesi ilə bağlı ali təhsil müəssisələrindən biri də öz sahəsi üzrə ixtisaslaşmışdır. Azərbaycan Elmlər Akademiyasının tərkibində çoxlu elmi tədqiqat bölmələri fəaliyyət göstərir. Bakıda əhalinin əksəriyyətini azərbaycanlılar təşkil etsə də, xeyli sayda rus və az miqdarda erməni əhalisi var.