Prostat xərçəngi riskini artıran 7 qida – ARMY.AZ

Prostat xərçəngi halları həmişəkindən daha yüksəkdir, buna görə riski azaltmaq üçün pəhrizinizi necə uyğunlaşdıra bilərsiniz? Nəyə diqqət etməlisiniz? Yanından belə keçməməli olduğunuz 7 qidanı sadaladıq…

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatlarına görə, prostat xərçəngi kişilərdə ən çox görülən ikinci xərçəng növüdür, hər il təxminən 1,1 milyon yeni hadisə əlavə edilir və hər il 300 mindən çox insanın ölümünə səbəb olur.

Böyük Britaniyada hər gün 150-dən çox xəstəliyə diaqnoz qoyulan prostat xərçəngi kişilərdə ən çox yayılmış xərçəng növlərindən biridir. Bütün dünyada dərəcələr fərqli olsa da, ən çox yoluxma ABŞ-da, ondan sonra Çində qeydə alınıb. Bəzi ekspertlər qidalanmanın beynəlxalq bərabərsizliklərdən qaynaqlandığını proqnozlaşdıraraq, inkişaf səviyyəsi yüksək olan ölkələrdə xərçəng nisbətlərinin daha yüksək olduğu qənaətinə gəliblər.

‘HƏR KƏS ÜÇÜN GEÇERLİDİR’

Digər tərəfdən, ekspertlər prostat xərçənginə səbəb olan xüsusi qidaları qəti şəkildə müəyyən etmək üçün hələ kifayət qədər dəlilin olmadığını deyirlər. Lakin bəzi tədqiqatlar müəyyən qida növləri ilə artan risklər arasında korrelyasiya olduğunu göstərir. British Telegraph qəzetinin internet saytında mövzu ilə bağlı qiymətləndirmələr aparan City Dieticians -ın Onkologiya üzrə Mütəxəssisi Claire Moore , tövsiyə edilən pəhrizin xərçəng riskini azaltmaq istəyən hər kəs üçün keçərli olduğunu ifadə etdi:

– Boşqabınızda çoxlu müxtəlif rənglər seçin, müxtəlif rəngli meyvə və tərəvəzlər sizi bir sıra vitaminlər, minerallar və antioksidantlarla təmin edir. Bu, iltihabı azalda və hüceyrə zədələnməsindən qoruya bilər.

Hüceyrələrimizdə xərçəng riskini, xüsusən də prostat xərçəngini azaltmaq üçün qidalarımızda qaçınmanız lazım olan qidaları ümumiləşdirdik:

1. QIRMIZI VƏ EMAL EDİLMİŞ ƏT:

İngiltərə Xərçəng Araşdırmaları Mərkəzi qırmızı ət və işlənmiş ət məhsulları haqqında belə deyir:-

Dəqiq bilirik ki, emal olunmuş ət xərçəngə səbəb olur. Tütün və alkoqol kimi xərçəngin sübut edilmiş digər səbəblərindən olduğu kimi bu əlaqəyə də əminik. Qırmızı ət xərçəngin mümkün səbəbi kimi təsnif edilir. Bu o deməkdir ki, qırmızı ət yemək və bəzi xərçəng növləri arasında əlaqə üçün çoxlu yaxşı sübutlar var, lakin əmin olmaq üçün hələ də yeni tədqiqatlara ehtiyacımız var.

Prostat Xərçəngi Fondu deyir ki, qırmızı ətdən olan yağ miqdarını minimuma endirməyi və həftədə iki porsiyaya bərabər olan 500 qramdan çox olmayan qırmızı ət yeməyi tövsiyə edir. Diyetisyen Moore deyir:

– Mümkünsə, qırmızı ətinizin mümkün qədər yüksək keyfiyyətli olmasını təmin edin, yağsız, üzvi, yerli, otla qidalanan və görünən yağları təmizlənmiş seçin. Bu gün işlənmiş ətdən mümkün qədər çəkinin, çünki araşdırmalar onun kanserogen olduğunu göstərir. Lakin işlənmiş balıqlarda vəziyyət eyni deyil. Məsələn, bir çox hisə verilmiş balığın sağlamlıq üçün faydaları var, buna görə də yeganə balıq mənbəyiniz kimi işlənmiş balıq yemək yaxşı olmasa da, həftədə bir və ya iki dəfə hisə verilmiş qızılbalıq və ya hisə verilmiş skumbriya yaxşı olar.

2. SÜD MƏHSULLARI:

Kalsium, süd məhsulları və prostat xərçəngi arasında mümkün əlaqələr haqqında bəzi fərziyyələr var. Amerika Birləşmiş Ştatlarının Prostat Xərçəngi Fondu bildirir ki, tam yağlı süd istehlakı prostat xərçənginin irəliləməsinə və ölümcül xəstəlik riskini artıra bilər və bu, tərkibindəki doymuş yağın yüksək olması ola bilər.

Böyük Britaniyanın Prostat Xərçəngi Fondu daha ehtiyatlıdır və deyir:-

Bəzi tədqiqatlar göstərir ki, çox kalsium istehlakı prostat xərçənginin böyüməsi və yayılması riskini artıra bilər. Digər tədqiqatlar heç bir əlaqə tapmadı, lakin gündə təxminən 1,6 litr süddə olan 1500 mq-dan çox kalsium istehlak etməmək yaxşı bir fikir ola bilər.

Odur ki, gündə 3-5 porsiya süd istehlak etmək problem yarada bilər. Bəs alternativlər hansılardır? Mütəxəssislər soya südünü bitki mənşəli yulaf və ya qoz südündən daha çox tövsiyə edirlər. Çünki, heyvan südü kimi, soya südünün tərkibində də protein miqdarı kifayət qədər yüksəkdir.

3. ALKOL

Alkoqol müxtəlif xərçəng növləri üçün risk faktorudur və tədqiqatlar artan spirt istehlakı ilə prostat xərçəngi arasında əlaqə olduğunu göstərir. 2018-ci ildə aparılan bir araşdırma, erkən yaşlarda alkoqol istehlakı ilə aqressiv, yüksək dərəcəli prostat xərçəngi arasında əlaqə tapdı. Eyni şey, bir insanın həyatı boyu ağır məcmu spirt istehlakı üçün də doğru idi. Bu arada, 2022-ci ildə edilən bir araşdırma, piylənmə, siqaret və həddindən artıq yağlı qırmızı ət pəhrizi ilə birlikdə spirtin prostat xərçənginin inkişafı ilə əlaqəli olduğunu göstərdi. Mövzu ilə bağlı araşdırmalar davam edir.

4. Doymuş yağ

2014-cü ildə edilən bir araşdırma, doymuş yağları az olan bir pəhriz yeyən kişilərin doymuş yağlarla zəngin pəhriz olanlara nisbətən prostat xərçəngindən ölmə riskinin daha az olduğunu göstərdi. Həddindən artıq yağ yemək də piylənməyə kömək edə bilər, eyni zamanda kişilərdə visseral yağın artmasına səbəb olur ki, bu da iltihabı artırır və sonradan xərçəng riskini artırır. Buna görə də mütəxəssislər heyvan mənşəli yağları bitki yağları ilə əvəz etməyi məsləhət görürlər. Zeytun yağı, qoz-fındıq, avokado və balıq yağı kimi sağlam yağ mənbələri faydalı ola bilər, lakin yeməkdə zeytun yağının istifadəsinə qarşı əhəmiyyətli xəbərdarlıqlar var. Diyetisyen Claire Moore problemi aşağıdakı cümlələrlə izah edir: –

Çox qızdırsanız, trans yağ kimi bir şeyə çevrilir, ona görə də yemək hazırlayanlara texniki cəhətdən doymuş yağlar olan kanola yağı və ya hətta kokos yağı və kərə yağından istifadə etməyi məsləhət görürəm, bəlkə də bizim üçün o qədər də yaxşı deyil, amma qızdırıldığında çox sabitdir. . Souslarda zeytun yağından istifadə edin.

5. Şəkərli içkilər

Çox vaxt şəkərin xərçəng hüceyrələrinin böyüməsini birbaşa təşviq etdiyi iddia edilir. Bu, yalnız qlükoza şəklində olan şəkərin bədənin bütün hüceyrələrini yanacağı dərəcədə doğrudur. Bunun səbəbi, şəkərin həddindən artıq olması xərçəng hüceyrələrinin böyüməsinə təsir göstərə bilər, çünki şəkər insulini artırır və bir çox növ xərçəng hüceyrələri insulinin böyüməsini təşviq etmək qabiliyyətinə normal hüceyrələrdən daha həssasdır.

Araşdırmalarda şəkərli içkilər xroniki xəstəlik riskinin artması ilə də əlaqələndirilir. Moore, şəkərli qidalar, karbohidratlar və meyvələr yeyərkən protein mənbəyi əlavə etməyi təklif edir:-

Həddindən artıq şəkər iltihaba səbəb olur, bu da hüceyrələrin zədələnməsinə səbəb olur. Zərər hüceyrədə mutasiya potensialına səbəb olduğundan, xərçəngə tutulma riskinizi artıra bilər. Protein təbii olaraq şəkərin udulmasını ləngidir, qan şəkəri səviyyənizdə eniş və enişlər yaşamanızın qarşısını alır.

6. TRANS YAĞ

Trans yağ turşuları ümumiyyətlə ultra emal olunmuş qidaların istehsalında bitki yağlarının qismən hidrogenləşdirilməsi zamanı istehsal olunur. Trans yağ turşularının ürək-damar sağlamlığına mənfi təsirlərini artıq bilirik. Yəni prostat xərçəngi ilə əlaqə varmı? 2021-ci ildə nəşr olunan məqalədə xərçəng riski ilə trans yağlı qidaların qəbulu arasındakı əlaqə araşdırılıb. Tədqiqat trans yağ qəbulu ilə prostat xərçəngi arasında əhəmiyyətli müsbət əlaqəni ortaya qoydu.

Lakin digər tədqiqatlar hələ də qarışıq nəticələr göstərir. Harvard Tibb Məktəbi tərəfindən nəşr olunan bir nümunə araşdırması göstərir ki, yüksək miqdarda trans yağ olan kişilərdə prostat xərçəngi riski aşağı olanlara nisbətən 50 faiz azdır. Tədqiqatçılar tapıntıları “narahatedici” kimi səciyyələndirsələr də, ekspertlər bildirirlər ki, ürək xəstəliyindən ölmə riski prostat xərçəngindən ölmək riskindən qat-qat yüksək olduğu üçün trans yağla yüklənmiş emal olunmuş qidalardan qaçınmaq lazımdır.

7. Acılı qidalar

Ədviyyatlı yeməklərlə bağlı məsləhətlər bir az qarışıqdır. Bəzi ədviyyatlar xərçəngə tutulma riskini azalda bilər. Future Oncology jurnalında dərc olunan məqalədə , acı bibərin tərkibindəki kapsaisinin həm laboratoriya təcrübələrində, həm də xərçəng xəstələri üzərində aparılan tədqiqatlarda prostat xərçəngi hüceyrələrinin böyüməsini maneə törətdiyi göstərilmişdir.

Bundan əlavə, bir sıra tədqiqatlar zerdeçalın iltihab əleyhinə və xərçəng əleyhinə xüsusiyyətlərə malik olduğunu göstərdi. Bununla belə, prostat vəzi xərçəngi olan insanlar, hormon terapiyasının yan təsiri kimi isti flaşlar yaşayırlarsa, ədviyyatlı qidaları azaltmaq tövsiyə olunur. Tədqiqatlar göstərir ki, ədviyyatlı qidalar sidiyi daha turşu edə bilər və sidik kisəsinin selikli qişasını qıcıqlandıra bilər, tez-tez sidiyə getmə və sidiyə çıxmaqda çətinlik kimi simptomları daha da artırır.